روابط عمومی حوزه علمیه خراسان/ با توجه به سال روز تخریب قبرستان بقیع به دست وهابیت در سال 1344 قمری، به سراغ حجت الاسلام والمسلمین دکتر نوایی کارشناس تاریخ اسلام و استاد حوزه و دانشگاه و عضو هیئت تحریریه نشریه میقات حج رفتیم تا پیرامون این موضوع تاریخی به بحث بنشینیم.

*** آیا پیشینه تاریخی قبرستان بقیع، به قبل از اسلام بر می گردد یا در عصر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم بنیان گذاری شده است؟
در آن زمان، در مدینه باغ های بسیاری وجود داشته که ارتزاق مردم نیز از این باغ ها بوده است، به مجموعه ای از باغ ها، بقیع می گفته اند. امثال این بقیع ها در مکان های مختلف وجود داشته است. نام برخی آن ها بقیع الخنجه، بقیع الزبیر، بقیع مصلا و یکی از آن‌ها که همان بقیع مد نظر ما است نامش بقیع غرقد بوده است.

تا رسیدن اسلام به مدینه، هیچ شخصی در این مکان مدفون نشده است و مردم مدینه، مرده های خود را در قبرستان بنی اوف و بنی سالم تدفین می کرده اند. بعد از هجرت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم به مدینه، با اختلاف اقوال یکی از یاران پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم که حالا یا اسعد بن زراره اول است یا عثمان بن مذعون، به دستور پیامبر گرامی اسلام در این بقیع دفن می شود. سومین شخصی که در این مکان دفن می شود، ابراهیم فرزند گرامی پیامبر کرم صلی الله علیه و آله وسلم است. در این بقیع، درختان خاردار بسیاری وجود داشته که بعد از دفن فرزند پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم، ایشان دستور می دهند این درخت های خاردار را قطع کنند و آن جا رسما به قبرستان تبدیل می شود. از آن زمان به بعد، مکان دفن مسلمانان از کافران جدا می شود. با این وجود از همان زمان تا الان آن مکان به عنوان قبرستان مدینه نام برده شده است.

روایات متعددی در باب فضیلت بقیع آمده است، از جمله آن ها این است که در روایات آمده پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در هر غروب جمعه با جمعی از یاران به غرقد رفته و برای اموات دعا می خواندند؛ حتی گاهی پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم، حضرت علی علیه السلام را به بقیع می فرستادند و می فرمودند:« یا علی به بقیع برو و برای اموات استغفار کن، تا خداوند متعال به وسیله تو، برای آنان رحمتی خواهد فرستاد». در روایات متعدد دیگر داریم که ائمه طاهرین علیهم السلام تا امام جواد علیه السلام به بقیع می آمده اند و برای اموات طلب مغفرت می کردند.

طبق روایاتی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده است، ایشان می فرمایند: «در بقیع ده هزار نفر انسان بزرگ دفن شده اند، که آن ها چهره هایشان در روز قیامت مثل ماه شب چهارده خواهد درخشید». یکی از این افراد، نجاشی پادشاه حبشه است که در زمان هجرت مسلمانان به حبشه، قلبا ایمان آورد و کمک های بسیاری به اسلام نمود و بعد از فوت وی، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در قبرستان بقیع برای او نماز خواندند.

در بقیع مراکز مختلفی مثل زوراء، روحاء، کوکب، دار عقیل و نوبیح وجود دارد که صحابه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم هر کدام در یکی از این مراکز دفن شده اند، و همه مکان ها دارای فضیلتی یکسان هستند غیر از قسمتی که ائمه طاهرین علیهم السلام در آن جا دفن شده اند.

*** آیا اهل سنت نیز برای بقیع جایگاه قائل بوده اند؟
از زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم حتی خلیفه اول و دوم به بقیع می آمده اند و نماز می خواندند و بقیع برای آن ها نیز دارای ارزش و احترام خاصی بوده است. در روایت آمده خلیفه دوم با جمعی از یاران خود به بقیع آمد و شروع به نماز خواندن نمود و به یارانش گفت هر آرزویی از خداوند متعال می خواهید ‌بیان کنید که اینجا برآورده خواهد شد. در کل، این مکان، برای همه مسلمانان در طول تاریخ اسلام چه اهل سنت و چه شیعه، مکانی مقدس و دارای احرام تلقی می شده است.

*** تاریخچه ساختن قبه، ضریح و بارگاه از کجا شروع شده و چگونه بوده است؟
ساختن قبه و ضریح، یک نوع سنت رایجی بین مسلمانان بوده است، و در روایات داریم که حتی خود پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم ساخت دیوار برای این مسائل را نهی نکرده اند، به گونه ایی که در طول تاریخ اسلام، تبدیل به سیره و روش مسلمانان شده است. بعد از رحلت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم برای ایشان و بعد از آن بسیاری از بزرگان و صحابه از جمله امامان معصوم علیهم السلام، شیعه و سنی ضریح و قبه ای می ساخته اند، ولیکن عمدتا حرم ائمه طاهرین علیهم السلام به دست محبین و شیعیان ایشان ساخته شده است.

در قبرستان بقیع هم امام حسن مجتبی، امام سجاد و امام باقر و امام صادق علیهم السلام و حتی فاطمه بنت اسد، عباس عموی پیغمبر، دختران و زنان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و بسیاری دیگر تا قبل از تخریب قبور حدود 94 سال پیش، قبه و بارگاه داشته اند که به دست مسلمانان چه اهل سنت و چه شیعه ساخته و مدیریت می شده است. حتی یکی از سلاطین عثمانی چند سال قبل از تخریب حرم بقیع، زمانی که به آن جا سفر می کند، 150 عکس از مکان های زیارتی مدینه گرفته که گواه بر این مدعاست.

آنچه در تاریخ وجود دارد، این است که محمد عبدالوهاب توسط انگلیسی ها فریب می خورد، بعد او را با آل سعود آشنا می کنند و وهابیت در سال 1301 شمسی اعلام موجودیت می کند و قدرت را در عربستان به دست می گیرد. از سال 1304 آل سعود در عربستان شروع به تخریب آثار اسلامی می کند و تمام آنچه در شهر های مکه، مدینه، بین راه ها و یا حتی در شهرهای مختلف وجود داشته را تخریب کردند. مثلا در قبرستان ابوطالب شهر مکه، مناطق حساسی مثل قبر عبد مناف، عبدالمطلب، حضرت خدیجه نیز دارای قبه و بارگاه بوده اند، که آن ها را نیز تخریب کرده اند.

اصل فرمان تخریب به دستور شخصی به نام عبدالعزیز صادر شده و وهابیت با افراد متعدد که در اختیار داشته است به شهرها هجوم برده و تمام این آثار تاریخی مقدس را نابود می کنند. بعد از آن به مدینه آمدند و در یک روز همه مراکز و آثار اسلامی را حذف می کنند. نام این روز را یوم الهدم قرار داده اند. زمانی که به قبر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم هجوم بردند و تا حدودی قسمت هایی از آن را نیز تخریب کردند، ترسیدند مسلمانان قیام کنند، به همین خاطر بیشتر از آن جلو نرفتند. اما طلاها و اشیاء گران قیمت و زینتی حرم پیامبر را دزدیدند و در همان زمان قبرستان معروف بقیع را با خاک یکسان کردند.

وهابیت قبور صحابه پیغمبر مثل جابر ابن عبدالله انصاری و ابوسعید خبری و حتی ضریح های بنی هاشم را نیز تخریب کردند. از مکان های دیگری که تخریب شد، بیت الاحزان حضرت زهرا (س) بوده است که تقریبا 30 سال پیش تخریب شده است.

*** با توجه به اینکه برخی از مداحان مطرح می کنند، آیا این موضوع صحت دارد که قبرستان بقیع با فشار آل سعود، به دست شیعیان تخریب شده است؟
خیر اشتباه است، و این چنین چیزی وجود ندارد، بلکه خود وهابیت در یک روز حمله برده و همه چیز را تخریب کردند، فردی از ایرانی ها به نام جعفرخان از نزدیک شاهد تخریب بوده است.

*** آیا این سنگ هایی که در قبرستان بقیع وجود دارد به عنوان قبور اهل بیت علیهم السلام دقیق مکان دفن معصومین را مشخص می کند؟و آیا در سال های اخیر تخریب جدیدی داشته اند و دنبال چه اهدافی هستند؟
این تمثال سنگی موجود از ائمه بقیع تا حدودی به هم نزدیک شده است، فی الواقع فاصله دفن معصومین علیهم السلام بیشتر از این سنگ هایی است که الان به صورت نماد در قبرستان بقیع گذاشته اند و خود آل سعود این سنگ ها را گذاشته اند. البته دیوارها و گودی قبور ائمه اطهار علیهم السلام تا چندین سال پیش وجود داشته است، که اخیرا همین را هم تخریب کردند.

در این 18 سال اخیر که بنده روحانی کاروان بوده ام هر سال شاهد تغییرات بسیار بوده ام و در تلاش اند تا تمام مراکز و آثار اسلامی را تخریب کنند. همین روزها در حال تخریب کوه خندمه هستند که خانه و مسجد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و محل ولادت حضرت زهرا سلام الله علیها در آن جا بوده است. کوه را تقریبا صاف کرده و از بین برده اند. تنها بقیع مانده که آن هم طبق برنامه ای که گفتم، تخریب و از بین خواهد رفت.

متاسفانه با توجه به طرح توسعه حرم که ماکت آن نیز چندین سال پیش طراحی و آماده کرده اند و به کسی اجازه دیدن آن را نمی دهند، قرار است تا پنج سال آینده کل قبرستان بقیع را تبدیل به صحن کنند و رسما قبور بقیع برچیده شود. در حال حاضر قسمت های مختلف قبرستان بقیع با توجه به نزدیکی به حرم و اداره های اطراف، تخریب و تبدیل به صحن شده است. 

*** برای جلوگیری از این کار آیا جمهوری اسلامی ایران می تواند به تنهایی کاری انجام دهد یا نیاز به یک اجماع جهانی مسلمانان است؟ وظیفه ما چیست؟
جمهوری اسلامی ایران به تنهایی نمی تواند کاری انجام دهد، حتی با رایزنی ها هم موضوع حل نخواهد شد، زیرا آن‌ها اهل رایزنی نیستند.

تنها راه حل این است که تمام مسلمانان جهان متحد شده و مانع این قضیه شوند. این موضوع باید از الان برای تمام مسلمانان جهان تبیین و اطلاع رسانی شود، که آل سعود برنامه دارد تا مرقد مطهر و مضجع شریف پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم را تخریب کنند و اگر در حال حاضر چنین کاری را انجام نمی دهند از مسلمانان جهان می ترسند و بنا دارند تا با جمع کردن قبرستان بقیع، این نیت شوم خود را در بلند مدت اجرایی کنند. این یک طرح استعماری است و هدف شان در مرحله اول از بین بردن آثار اسلامی است و در گام بعد از بین بردن نام و یاد اهل بیت پیغمبر گرامی اسلام علیهم السلام و در گام نهایی جایگزین کردن اسلام وهابی صهیونیستی به جای اسلام ناب محمدی است.